Rada Nadzorcza PFRON uchwałą nr 12/2025 Rady Nadzorczej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia 15 października 2025 r. postanowiła zakończyć z dniem 31 grudnia 2025 r. realizację programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!" Mieszkanie dla absolwenta.
Postanowiono ponadto, że do umów zawartych w ramach programu SAM Mieszkanie dla absolwenta stosuje się przepisy dotychczasowe.
Zobowiązania stron wynikające z umów zawartych do dnia 31 grudnia 2025 roku, będą realizowane w całym okresie obowiązywania tych umów. Realizacja zobowiązań obejmuje także planowanie i zabezpieczenie środków finansowych w ramach programu oraz zawieranie i realizację aneksów do umów z powiatami w kolejnych latach obowiązywania umów zawartych do dnia 31 grudnia 2025 r.
Z kolei wnioski o dofinansowanie, w ramach których do dnia 31 grudnia 2025 r. nie zostały zawarte umowy dofinansowania, pozostawia się bez rozpatrzenia, a Wnioskodawcy składają wniosek o dofinansowanie w programie „Aktywny samorząd". Na witrynie PFRON opublikowano uchwałę Rady Nadzorczej PFRON (https://www.pfron.org.pl/o-funduszu/programy-i-zadania-pfron/programy-i-zadania-real/mieszkanie-dla-absolwenta/dokumenty-programowe/program/).
Jednocześnie, uchwałą nr 11/2025 Rady Nadzorczej PFRON z dnia 15 października 2025 r., zmieniającą uchwałę w sprawie zatwierdzenia programu „Aktywny samorząd," dotychczasowe instrumenty pomocy przewidzianych w pakiecie „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!" Mieszkanie dla absolwenta i Dostępne mieszkanie, zostały włączone do programu „Aktywny samorząd" w ramach nowego, III modułu programu przewidującego likwidację barier w dostępie do mieszkania spełniającego indywidualne kryterium dostępności dla beneficjenta pomocy, obejmującego:
a) Zadanie 1 – pomoc w zamianie architektonicznie niedostępnego mieszkania na mieszkanie spełniające indywidualne kryterium dostępności, znajdujące się w lokalizacji umożliwiającej samodzielne opuszczenie budynku, aż do poziomu zero przed budynkiem,
b) Zadanie 2 - pomoc w wynajęciu samodzielnego mieszkania, które spełnia indywidualne kryterium dostępności.
Rozwiązanie ma na celu zapewnienie ujednoliconego, spójnego oraz efektywnego sposobu ich wdrażania na poziomie lokalnym, tworzenie jednolitych procedur i zasad, aby osiągnąć lepszą jakość, wzrost wydajności, redukcję błędów i koszów. Włączając programy z pakietu „S-A-M!" do programu „Aktywny samorząd" wprowadzono w stosunku do poprzednich wersji programu dodatkowe zmiany i uproszczenia.
Najważniejsze wprowadzone zmiany:
1) w ramach zadania 1 (dotychczasowy program Dostępne mieszkanie): rozszerzono grupę adresatów o osoby z dysfunkcją narządu ruchu, inną niż wymagającą użytkowania wózka inwalidzkiego jak to wskazywał program „Dostępne mieszkanie", a powodującą także problemy w samodzielnym poruszaniu się w użytkowanym mieszkaniu lub wyjściu z budynku, oraz o osoby z dysfunkcją narządu wzroku (z całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wzroku);
2) w ramach zadania 2 (dotychczasowy program Mieszkanie dla absolwenta):
a) rozszerzenie grupy adresatów o osoby z dysfunkcją narządu wzroku (całkowity lub prawie całkowity brak wzroku);
b) wydłużenie z 36 do 60 miesięcy przed złożeniem wniosku warunku uzyskania statusu absolwenta szkoły podstawowej, ponadpodstawowej (wszystkich typów szkół) lub szkoły wyższej, lub opuszczenie rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej, lub warsztatu terapii zajęciowej;
c) skrócenie maksymalnego okresu dofinansowania do 36 miesięcy, przy czym każdorazowo po upływie 12 miesięcy dofinansowania, warunkiem udzielenia dalszej pomocy i zawarcia umowy dofinansowania będzie wykazanie zatrudnienia przez beneficjenta. Pojedynczy wniosek będzie dotyczył wyłącznie 12 miesięcy wsparcia, składany dla każdego roku odrębnie.
Obok powyższego, wprowadzono możliwość refundacji kosztów:
1) w przypadku Zadania 1 - zakupu mieszkania spełniającego indywidualne kryterium dostępności, poniesionych do 90 dni przed dniem złożenia wniosku,
2) w przypadku Zadania 2 - wynajęcia mieszkania poniesionych do 90 dni przed dniem złożenia wniosku.
Ponadto, Rada Nadzorcza PFRON uchwałą nr 11/2025 z dnia 15 października 2025 r. wprowadziła do Obszaru C programu „Aktywny samorząd" (likwidacja barier w poruszaniu się):
1) nowe Zadanie (nr 6) polegające na pomocy w zakupie manualnego wózka multipozycyjnego lub jego niezbędnego wyposażenia;
2) nowego adresata pomocy w Zadaniu 2 tj. użytkownika manualnego wózka multipozycyjnego.
Zaopatrzenie w wózek multipozycyjny jest uzasadnione potrzebami wynikającymi ze stanu zdrowia i funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością, możliwością opóźnienia lub nawet odstąpienia od skomplikowanych procedur medycznych. Koniecznością zachowania lub poprawy aktywności życiowej użytkownika wózka (społecznej, edukacyjnej, a także zawodowej), a także znaczącą poprawą warunków sprawowania opieki nad użytkownikiem wózka, co zmniejsza koszt społeczny sprawowania opieki. W ramach systemu wsparcia ze środków publicznych zakup optymalnego manualnego wózka inwalidzkiego multipozycyjnego wymaga obecnie wniesienia przez osoby z niepełnosprawnościami wysokiego udziału własnego, co w większości przypadków nie jest możliwe z powodu braku zatrudnienia i wystarczających dochodów osób sprawujących bezpośrednią opiekę nad użytkownikiem wózka. Szacunki wskazują, że w przybliżeniu 10% spośród osób korzystających z wózków inwalidzkich może wymagać wózków mulitpozycyjnych, z funkcją pielęgnacyjną. Z szacunkowych danych wynika, że liczba osób, które potrzebują lub już użytkują wózek multipozycyjny w Polsce wynosi ok. 7.500. Na witrynie PFRON opublikowano nową treść programu i uchwałę Rady Nadzorczej PFRON (https://www.pfron.org.pl/o-funduszu/programy-i-zadania-pfron/programy-i-zadania-real/aktywny-samorzad/dokumenty-programowe-105401/program/tresc-programu-obowiazujaca/program-aktywny-samorzad/)
Termin rozpoczęcia przyjmowania wniosków oraz warunki finansowania zostaną wskazane w dokumencie pn. „Kierunki działań (...)" w 2026 roku. Aktualnie trwają prace dotyczące przygotowania SOW na przyjmowanie i obsługę nowych wniosków, a także związane z modyfikacją dokumentu pn. „Zasady (...)" oraz związane z projektowaniem dokumentu p. Kierunki działań (...)" w 2026 roku."
